Ano ang Mumps/Beke sa Bata

Ang mumps, na kilala rin bilang tigdas hangin, ay isang virus na impeksyon na karaniwang nakakaapekto sa mga bata. Ito ay sanhi ng paramyxovirus at kumakalat sa pamamagitan ng laway o respiratory droplets mula sa isang taong may impeksyon.

Ang mga sintomas ng mumps sa bata ay maaaring magkakaiba, ngunit ang pangunahing sintomas ay ang pamamaga ng isa o parehong panig ng mga glandula sa lawi ng mukha na tinatawag na “parotid glands.” Ito ay karaniwang nauuna sa isang paninikip o sakit sa mga glandula bago sumunod ang pamamaga. Ang iba pang sintomas ay maaaring kasama ang lagnat, panghihina, sakit ng ulo, pananakit ng kalamnan, at paminsan-minsang pamamaga ng iba pang glandula tulad ng mga glandula sa leeg, ilalim ng panga, o sa ibang bahagi ng katawan.

Ang mumps ay karaniwang isang self-limiting na sakit, at ang karamihan sa mga bata ay nagpapagaling nang kusa sa loob ng dalawang linggo. Gayunpaman, may mga kaso ng komplikasyon na maaaring mangyari, kabilang ang orchitis (pamamaga ng testicles sa mga lalaki), oophoritis (pamamaga ng ovaries sa mga babae), meningitis (pamamaga ng mga bitak ng utak), at iba pang komplikasyon.

Ang pinakamahusay na paraan upang maiwasan ang mumps sa mga bata ay ang pagbabakuna gamit ang MMR (measles, mumps, rubella) vaccine. Ang pagkakaroon ng sapat na bakuna ay mabisang paraan upang protektahan ang mga bata laban sa sakit na mumps. Kung ang isang bata ay nagpakita ng mga sintomas ng mumps, mahalagang kumunsulta sa isang doktor upang tamang pag-aaruga at pagsubaybay sa kalusugan ng bata.

Ano ang Paramyxovirus

Ang paramyxovirus ay isang pamilya ng mga virus na naglalaman ng RNA bilang kanilang genetic material. Ang mga virus na kasapi sa pamilyang ito ay maaaring magdulot ng iba’t ibang sakit at impeksyon sa mga tao at hayop.

Ilang mga halimbawa ng mga paramyxovirus na nakakaapekto sa mga tao ay ang sumusunod:

1. Measles Virus: Ito ang sanhi ng tigdas o measles, isang malubhang viral na sakit na kumakalat sa pamamagitan ng respiratory droplets. Ang mga sintomas nito ay naglalaman ng lagnat, ubo, sipon, rashes, at iba pang mga komplikasyon.
2. Mumps Virus: Tulad ng nabanggit ko kanina, ito ang sanhi ng mumps o tigdas hangin. Ito ay kumakalat din sa pamamagitan ng respiratory droplets at nagiging sanhi ng pamamaga ng mga glandula sa lawi ng mukha, lagnat, at iba pang mga sintomas.
3. Respiratory Syncytial Virus (RSV): Ito ay isang karaniwang sanhi ng respiratory tract infections sa mga sanggol at batang may edad na wala pang dalawang taon. Maaaring magdulot ito ng sintomas tulad ng ubo, sipon, hirap sa paghinga, at iba pang mga problema sa respiratory system.
4. Parainfluenza Virus: Ito ay isa sa mga pangunahing sanhi ng mga impeksyon sa upper respiratory tract tulad ng sipon, ubo, at lagnat. Ito rin ang sanhi ng ilang mga kaso ng croup, isang sakit na nagdudulot ng pamamaga at pagkasikip ng mga daanan ng hangin.

Ang mga paramyxovirus ay karaniwang nagdudulot ng mga sakit na may kaugnayan sa respiratory system, kabilang ang mga sintomas tulad ng lagnat, ubo, sipon, at pamamaga ng mga glandula. Ang pag-iwas sa pagkalat ng virus sa pamamagitan ng tamang kalinisan, paghuhugas ng kamay, at pagbabakuna ay mahalaga upang maiwasan ang mga sakit na dulot ng paramyxovirus.

Paano maiiwasan ang Paramyxovirus

Ang mga sumusunod na hakbang ay maaaring makatulong sa pag-iwas sa pagkalat ng mga paramyxovirus at mga sakit na dulot nito:

1. Bakuna: Pagpapabakuna ang pinakamahalagang paraan upang maiwasan ang mga sakit na dulot ng paramyxovirus. Halimbawa, ang MMR (measles, mumps, rubella) vaccine ay nagbibigay ng proteksyon laban sa tigdas, tigdas hangin, at rubella. Magpaturok ng mga rekomendadong bakuna ayon sa schedule ng pagbabakuna ng inyong lokal na pamahalaan o doktor.
2. Tamang kalinisan ng kamay: Maghugas ng kamay ng regular at tamang paggamit ng sabon at tubig, lalo na bago kumain, pagkatapos umubo o bumahing, at pagkatapos makipagkontak sa mga bagay na madalas hawakan ng iba.
3. Pag-iwas sa close contact: Iwasan ang pakikipaglapit sa mga taong may mga nakakahawang sakit, lalo na kung may mga sintomas ng tigdas, tigdas hangin, o iba pang mga sakit na dulot ng paramyxovirus.
4. Pagtakip sa bibig at ilong: Takpan ang bibig at ilong kapag umuubo o bumabahing gamit ang tisyu o siko (inner elbow) upang maiwasan ang pagkalat ng respiratory droplets na naglalaman ng virus.
5. Disinfection: Linisin at i-disinfect ang mga paligid at mga bagay na madalas hawakan, tulad ng mga hawakan ng pinto, mga laro, at iba pang mga bagay na madalas nahahawakan ng mga tao.
6. Pag-iwas sa mga kontaminadong lugar: Iwasan ang mga lugar na may malalang kaso ng mga sakit na dulot ng paramyxovirus. Sundin ang mga payo at mga babala ng lokal na otoridad sa kalusugan ukol sa mga panganib at mga lugar na dapat iwasan.
7. Proper cough and sneeze etiquette: Sa tuwing uubo o babahing, takpan ang bibig at ilong gamit ang tisyu o siko at itapon ito ng maayos. Maghugas ng kamay pagkatapos.

Mahalaga ring maging alerto sa mga balita at panuntunan ng lokal na pamahalaan o ahensya sa kalusugan upang malaman ang mga update sa mga kaso ng paramyxovirus at mga rekomendasyon para sa kalusugan at pag-iwas sa pagkalat ng sakit.